Jaworzyna Krynicka
Obecnie Jaworzyna Krynicka kojarzona jest głównie z kolejką gondolową, której powstanie niewątpliwie przyczyniło się do rozwoju ruchu turystycznego w tej części Beskidu Sądeckiego. Aktualnie kolej gondolowa w dolinie Czarnego Potoku jest najdłuższą i najnowocześniejszą w Polsce. Jej przepustowość wynosi 1400 os/godz. w sezonie letnim, natomiast w zimowym 1600 os/godz. Podniebna podróż w sześcioosobowych wagonikach trwa 7 minut, w tym czasie pokonuje się różnicę wysokości 465m.
Kolej gondolowa na Jaworzynę jest koleją jednoliniową o ruchu okrężnym. Wprzęgnięte do liny wagoniki poruszają się z maksymalną prędkością 5m/s. Wyposażone są w ławeczki, 6 koszy służących do przewożenia nart. Dzięki kolei gondolowej, Krynica stała się nowoczesnym ośrodkiem sportów zimowych.
Kolejka gondolowa na Jaworzynę Krynicką
Na stokach Jaworzyny śnieg utrzymuje się przez okres minimum 5 miesięcy, co sprawia, że panują tam warunki doskonałe do uprawiania narciarstwa zjazdowego, biegowego oraz snowboardingu.
Jaworzyna Krynicka (1114m n.p.m.) jest najwyższym szczytem we wschodniej części Beskidu Sądeckiego. Choć piesze wejście na ów szczyt jest okupione sporym wysiłkiem, piękna panorama ze szczytu (na Beskid Sądecki, Beskid Niski, Beskid Wyspowy, Gorce, Pieniny, Tatry) rekompensuje wszelki trud. Poniżej szczytu Jaworzyny znajduje się schronisko o bardzo ciekawej historii związanej z pionierską działalnością Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Muzeum Turystyki Górskiej, które warto odwiedzić podczas pobytu na szczycie Jaworzyny.
Legenda o diabelskim kamieniu
Jedna z najciekawszych legend krynickich związana jest z Diabelskim Kamieniem położonym poniżej szczytu Jaworzyny.
Dawno, dawno temu rycerz z pobliskiego miasta Muszyny, zakochał się w krynickiej pasterce. Ponieważ pasterka była biedna, ojciec rycerza nie chciał zgodzić się na małżeństwo. Kiedy król wzywał na wyprawę wojenną, ojciec posłał syna, aby ten zapomniał o ubogiej dziewczynie. Szczęśliwie nie odniósłszy żadnych ran, rycerz wraca w rodzinne strony. Na stokach Góry Parkowej napadają na niego zbójnicy i pozostawiają pobitego oraz ciężko rannego. Jęki rannego usłyszała pasterka pasąca w pobliżu owce. Widząc ukochanego, uklękła i zaczęła się modlić do Matki Bożej prosząc o uzdrowienie. Wielkie było jej zdziwienie, gdy zobaczyła wypływające źródełko oraz usłyszała głos Matki Bożej mówiącej, by obmyła rany ukochanego wodą z niego. Pasterka to uczyniła i rycerz ozdrowiał, a źródełko dziś jest nazywane Zdrojem Głównym. Ojciec dowiedziawszy się o tak cudownym ozdrowieniu godzi się na małżeństwo i para żyje długo i szczęśliwie.
Kiedy moce diabelskie dowiadują się o istnieniu w Krynicy cudownego źródełka z życiodajną wodą, postanawiają je zniszczyć. Diabeł podnosi z Tatr potężny kamień i niesie je by zrzucić na cudowne źródełko. Kiedy znajduje się na szczycie Jaworzyny, kur pieje i diabeł upuszcza kamień, który leży tam po dzień dzisiejszy.
Diabelski kamień na Jaworzynie Krynickiej
Przyroda Jaworzyny
W roku 1987 w celu ratowania walorów krajobrazowych, kulturowych i przyrodniczych, utworzono na terenie Beskidu Sądeckiego Popradzki Park Krajobrazowy. Jaworzyna Krynicka zlokalizowana jest w sercu Popradzkiego Parku Krajobrazowego.
Stoki Jaworzyny porośnięte są przede wszystkim drzewostanem jodłowo- bukowym, chociaż bogactwa dopełniają jawory, jesiony, wiązy, modrzewie, sosny, jarzębiny, brzozy, iwy i olsze.
Jodły rosną na niższych partiach zboczy, a charakterystyczne dla tego miejsca buki w częściach wyższych. Las bukowy szczególnie warto odwiedzać jesienią, kiedy liście przybierają bajecznie kolorowych barw i czarują turystów na długo.
Przy drodze dojazdowej do schroniska znajduje się drzewostan nasienny bukowy. Drzewostan nasienny, czyli taki, w którym drzew się nie ścina. W tym lesie zbiera się nasiona. Aby wysiać je na szkółce leśnej. Las ten zlokalizowany jest przy drodze dojazdowej do schroniska. Jego granice zaznaczone są żółtymi pasami namalowanymi na drzewach 1,5m od ziemi.
W partii trzyszczytowej rosną świerczyny posadzone przez człowieka w miejscu dawnych hal łemkowskich.
Warto zwrócić uwagę na tzw. Biogrupy świerków, czyli gęsto skupione rosnące po kilka lub kilkanaście sztuk drzewa o jakby jednej, wspólnej koronie. Silnie zrośnięte korzeniami, skutecznie opierają się one silnym na tej wysokości wiatrom. Biogrupy te rosną poniżej górnej stacji kolei gondolowej, prawdopodobnie są pochodzenia naturalnego.
Stojąc na szczycie Jaworzyny wyraźnie widać u pojedynczych drzew charakterystyczne chorągiewkowate pokroje koron. Powstały one na skutek stałego oddziaływania silnych, jednostronnych wiatrów.
Schodząc do schroniska zielonym szlakiem podziwiać możemy krzywulcowe formy buków. Smagane przez wiatry pełnią bardzo ważną rolę ekologiczną: glebochronną i wodochronną. Ciekawostką dendrologiczną jest rosnąca przy schronisku 60-cio letnia sosna limba, pomnik przyrody. W naszym kraju limby naturalnego pochodzenia rosną tylko w Tatrach.
Przy szlaku zielonym, 20 minut drogi od dolnej stacji kolejki gondolowej, znajduje się powierzchniowy pomnik przyrody o nazwie „Las pod Jaworzyną”. Ochronie podlega tu drzewostan bukowy o wyglądzie pierwotnej puszczy. Stare drzewa rosną tu pomiędzy dużymi blokami piaskowcowymi. Na dnie lasu leżą powalone, zmurszałe i murszejące pnie. Łanowo rośnie tu miesięcznica trwała, zwana przez miejscowych „Judaszowe srebrniki, ze względu na charakterystyczne, pojawiające się w okresie jesieni łuszczyny. W takim stadium roślina często wykorzystywana jest do komponowania suchych bukietów.
Pod koniec lata, w pobliżu Diabelskiego Kamienia, podziwiać można kwitnące na kolor ciemnopurpurowy, ostrożnie dwubarwne rośliny rzadko spotykane na tej wysokości.
Wiosną runo leśne tworzą barwne kobierce złożone z przebiśniegów, zawilców, żywców, przylaszczek oraz kokoryczek. Rośliny te pojawiają się gdy do dna lasu dociera dużo promieni słonecznych na skutek braku ulistnienia na drzewach bukowych. Gdy korony drzewa się zazielenią, rośliny runa nagromadziwszy materiały zapasowe na następny rok, więdną. Jest to tzw. Wiosenny aspekt lasu bukowego.
W tych ciekawych lasach możemy spotkać prawie wszystkie nasze największe puszczańskie gatunki zwierząt. Dość licznie reprezentowany jest tu jeleń europejski oraz sarna. Tu również możemy spotkać trzy największe europejskie ssaki drapieżne: niedźwiedzia brunatnego, wilka oraz rysia.
Niedźwiedzie przebywają tu na stałe, ale za to co roku są sygnały, że przez ten teren niedźwiedź przewędrował idąc od strony południowej ze Słowacji, lub ze wschodu z terenów Bieszczadów.
Gnieżdżą się tu ciekawe gatunki ptaków: jastrząb, myszołów, dzięcioł duży, dzięcioł czarny, dzięcioł zielony. Często nad potokami spotykamy charakterystycznie ubarwionego pluszcza, ponadto pliszkę siwą, górską, wszystkie gatunki sikorek, kowalika, raniuszka, czyżyka. Czasem poszybuje bocian czarny, kruk a nawet orzeł przedni.
Gromada gadów jest reprezentowana przez zaskrońca zwyczajnego, żmiję zygzakowatą, jaszczurkę zwinkę, żyworódkę oraz beznogą jaszczurkę- padalca. U stóp Jaworzyny występuje rzadka odmiana barwna tzw. Padalec turkusowy. Należy pamiętać, że cała nasza rodzima herpetofauna podlega ochronie całkowitej, łącznie z posiadającą gruczoły jadowe żmiją zygzakowatą.
W czasie dżdżystej pogody nietrudno zaobserwować największego płaza ogoniastego- salamandrę plamistą. W kałużach natomiast żyje traszka karpacka i traszka górska oraz kumak górski.
Ścieżka przyrodnicza- Jaworzyna Krynicka
Uroki krajobrazu oraz niezwykły świat przyrody zadziwiają i pozostawiają niezapomniane wrażenia. Jaworzyna, to nie tylko frajda przejazdu kolejką, a również bogaty świat przyrody. Jej piękno można dostrzec wszędzie, jeśli zwrócimy na nią baczną uwagę. Zapraszamy do zapoznania się ze ścieżką przyrodniczą biegnącą ze szczytu Jaworzyny aż do doliny Czarnego Potoku.
Przystanki ścieżki przyrodniczej:
- Szczyt Jaworzyny Krynickiej
- Przygrzbietowa forma buka
- Drzewostan świerkowy
- Pomnik przyrody- sosna, limba
- Biocenotyczne funkcje drzew obumarłych, wiosenny aspekt lasu bukowego
- Buczyna karpacka
- Pomnik przyrody nieożywionej „Diabelski kamień”
- Naturalna sukcesja lasu, stanowisko ostrożnia dwubarwnego
- Poznajemy gatunki drzew
- Powierzchniowy pomnik przyrody „Las pod Jaworzyną”
- Ssaki spotykane na stokach Jaworzyny
- Powierzchnia doświadczalna z bukiem zwyczajnym
- Poznajemy gatunki drzew
- Płazy i gady występujące na Jaworzynie.
